بسم الله الرحمن الرحیم
حضور محترم مقام معظم رهبری حضرت آیت اله العظمی آقای خامنه ای مدظله العالی
سلام علیکم
پیرو مکاتبات گذشته خود به آن مقام عظمی در خصوص تبعات مخرب تحریم های بین المللی بر حوزه نفت و گاز کشور و توافقات ژنو به عنوان مسیر بازگشت به اقتدار و عزت نظام مقدس جمهوری اسلامی، در تکمیل عرایض گذشته خود لازم دانستم همانند سایر کارشناسان مستقل به عارضه یابی و موشکافی موضوعی پدیده ای مهم و رو به رشد که از نتایج منفی تحریم های بین المللی بر اقتصاد و حوزه نفت و گاز کشور است، بپردازم. همانگونه که در مکاتبات گذشته خود بدان اشاره نمودم، یکی از نتایج منفی تحریم های بین المللی افزایش دلال گری و توسعه شبکه مافیایی در حوزه نفت و گاز کشور در دو بخش فروش نفت و فعالیت های پیمانکاری با هدف دور زدن تحریم های بین المللی بمنظور تداوم فعالیت با شرکت ها و پیمانکاران خارجی، تأمین کالاها و خدمات و از همه مهمتر تجارت نفت می باشد. استحضار دارند که بسیاری از افراد و گروه های تند رو در داخل کشور امروز به کوچک نمایی دستاوردهای فعلی و بالقوه حاصل از توافقات ژنو و تأکید بر پیگیری سیاست های گذشته در حوزه فعالیت های هسته ای و تعامل با غرب می پردازند. متأسفانه این قبیل افراد و گروه های منتسب به احزاب تندرو محافظه کار، در یک دهه گذشته از تهدیدات حاصل از تحریم، فرصتی برای خود جهت نفوذ در سیستم های دولتی، انجام فعالیت های بدون نظارت و کسب درآمدهای بادآورده پرداخته اند. امروز شاهد آن هستیم که در سایه رشد این شبکه ها پدیده های نظیر بابک زنجانی به راحتی توانسته اند در سایه شرایط خاص کشور بالاخص در دوره تحریم و در سایه حمایت سپاه پاسداران به جای دور زدن تحریم ها به دور زدن مردم و کشور بپردازند.
استحضار دارند که قبل از تشدید تحریم های بین المللی و اتخاذ تحریم های مستقیم در سیستم بانکی و بخش نفت و گاز کشور، علی رغم تمامی مشکلات آن دوره، امکان فعالیت موثر در وزارت نفت میسر بود. در واقع در آن دوره به واسطه پتانسیل بسیار بالای بخش نفت و گاز ایران، فعالیت هایی نظیرفروش نفت، تأمین کالاها و تجهیزات لازم و فعالیت پیمانکاران باصلاحیت بین المللی در طرح ها و پروژه های نفت و گاز در یک فرآیند قابل نظارت اجرا می گردید. خوشبختانه فضای حاکم بر تعاملات بین المللی و نحوه مدیریت کلان آقایان زنگنه، نوذری و هامانه امکان فروش مستقیم نفت و انتقال فناوری مورد نیاز از خارج از کشور را میسر می نمود. متأسفانه تشدید تحریم های بین المللی در دوره آقای احمدی نژاد در کنار سوءمدیریت آقای میرکاظمی به عنوان فردی ناآشنا به بخش نفت و گاز کشور موجب بی کفایتی وزارتخانه در تجارت نفت و تعاملات بین المللی، و به تبع آن فرصتی جهت گسترش فعالیت شبکه های مافیایی و حضور نیروی های سپاهی بالاخص پس از شروع فعالیت آقای رستم قاسمی در این حوزه گردید. در آن دوره، دور زدن تحریم های بین المللی در تجارت نفت وتأمین تجهیزات، کالاها و خدمات حساس و از طرف دیگر اولویت پیگیری استراتژی بومی سازی بر انتقال فناوری، موضوعات ناآشنایی بود که موجب عدم کارآمدی هرچه بیشتر بدنه موجود وزارت نفت و گسترش هرچه بیشتر شبکه مافیایی و مدیران سپاهی در این حوزه حساس کشور گردید. در واقع به دلیل تجربه دو دهه سپاه پاسداران در این حوزه بالاخص در دوران جنگ تحمیلی، شرکت ها و مدیران وابسته به این ارگان امنیتی مجال گسترش فعالیت خود را در حوزه نفت و گاز کشور یافتند. از نمونه های این مهم می توان به سرازیری طرح ها و پروژه ها از سوی وزارت نفت به شرکت سپانیر و دیگر شرکت های زیرمجموعه قرارگاه خاتم الانبیاء با ارزش کل بالاتر از 25 میلیارد دلار به گفته یکی از همکاران این شرکت، علی رغم عدم وجود توانمندی های فنی و کارشناسی لازم در این شرکت ها برای اجرای پروژه ها بود.
متأسفانه در طی تحریم، عدم امکان تجارت مستقیم نفت منجر به گسترش فعالیت این شبکه در قالب شخصیت های حقیقی و حقوقی در کشورهای مختلف نظیر چین، مالزی، امارات و ترکیه گردید. از طرف دیگرخودداری شرکت های بین المللی در مشارکت با شرکت های تابعه وزارت نفت و عدم امکان اجرای صحیح قانون برگزاری مناقصات در بسیاری از قراردادها مشکلات دیگری را برای این بخش به همراه داشت. در واقع این مسئله منجر به کاهش سطح نظارت وزارت خانه بر شرکت ها و پیمانکاران تابعه، و توسعه رویه ای دیگر از فعالیت های واسطه گری به جهت عقد قرارداد با پیمانکاران شد. نتیجتاً این مسئله به سبب افزایش قابل ملاحظه هزینه کاهش پروژه ها منشا دیگری از توسعه فساد مالی در سطح پیمانکاری وزارت نفت گردید. همچنین در طی این دوره شاهد ورود مستقیم برخی از مدیران از سطح دولت نظیر آقای اسفندیار مشاعی در برخی از قراردادهای مهم با پیمانکاران خارجی بودیم به عنوان نمونه، بر طبق گفته یکی از همکارانم در ساختمان طالقانی،آقای مشائی بطور مستقیم در انعقاد برخی از قراردادهای مهم خرید تجهیزات و کالاهای موردنیاز پروژه های گازی کشور از شرکت های اروپایی و آسیای شرق وارد گردید، که این ورود موجب افزایش 30 تا 50 درصدی قیمت این قراردها در مقایسه با قیمت های خرید در پروژه های مشابه گردید.
مطمئناً استحضار دارید که گسترش فعالیت این شبکه های مافیایی که پاسخ گویی مستقیم و شفافی به دستگاه های نظارتی کشور به بهانه تحریم ندارند، موجب فساد مالی گسترده، جهت دهی منابع مالی به سمت برخی افراد و گروه های وابسته به سپاه پاسداران ودولت دهم گردید. متأسفانه امروز شاهد آن هستیم که جولان دهی این افراد و گروه ها در بدنه وزارت نفت، موجب کاهش عملکرد پیمانکاران داخلی و ناامیدی بسیاری ازفعالان این حوزه گردیده است.
صنعت نفت و گاز ایران به سبب سابقه یک صده فعالیت خود ماهیتی کاملاً متفاوت با دیگر صنایع داشته و ایجاد تغییرات ساختاری و مدیریتی در آن بمنظور حل معضل تحریم و یا حتی بومی سازی گرچه در نظر اول موجه ولی نمی تواند در طولانی مدت به یک راه حل اساسی و قابل اتکاء منجر گردد. در واقع استمرار این رویه تنها منجر به تضعیف ساختاری این وزارت، گسترش رانت خواری و فساد مالی گسترده، کاهش قابل ملاحظه درآمدهای نفتی، و خدشه به اعتبار این حوزه مهم کشور خواهد گردید. بنابراین، این حقیر در تاکید عرایضم در مکاتبات گذشته، تداوم مذاکرات هسته ای با جامعه بین الملل و به تبع آن رفع تحریم های بین المللی را مهمتر از بازگشت منابع مالی بلوکه شده، عاملی مهم در جمع شدن بساط این فرصت طلبان می دانم. در واقع در سایه رفع تحریم های بین المللی، امکان بازگشت شفافیت و نظارت موثر در مباحث مالی و اجرایی بخش نفت و گاز میسر بوده که این مهم منجر به بازگشت صنعت نفت و گاز کشور به مسیر رشد و توسعه خود خواهد گردید. در این راستا امیدوارم دیپلماسی جدید ایران در سایه منویات آن مقام عظمی بتواند در راستای نهایی سازی این مذاکرات تا رفع کامل تحریم ها گام بردارد. در واقع بالاتر از تمامی دستاوردها در حوزه های مختلف تخصصی و صنعتی، امید و اعتماد بزرگترین سرمایه نظام مقدس جمهوری اسلامی بوده که لازم است همه خادمین واقعی نظام به حفظ و صیانت از آن بپردازند.
با تجدید ارادت و احترام
علی، عضوی کوچک از جامعه نفت
ای بابا روز یا دوره اول نیست که این آقایون دارند از این کارها می کنند. از اول انقلاب یکی از کارهایی که یاد گرفتند همین مسئله بود. فقط فرقش اینه که بعضی وقتا بار شتر رو می برند، بعضی وقتا هم هر دو شونو می برند. به نظر من هم ممکنه چند وقت به مسلحت روزگار و حفظ حکومت یه تغییراتی بدند ولی در اسرع وقت دوباره شرایط رو به حالت اول بر می گردونند.
علی جان ممنون از مقاله خوبت. من تو خیلی از موارد که گفتی باهات هم نظر هستم. متاسفانه این مسئله فقط در وزارت نفت نیست. در بقیه بخش ها هم این مسئله و مافیا و فعالیت رو به رشد سپاه وجود داره ولی با اشکال دیگر. ولی وزارت نفت به خاطر اینکه به نوعی تأمین کننده سرمایه کشور هست مسئله حساس تر هست. ما مدیران قوی تو وزارت نفت کم نداریم. امیدوارم تو این دوره تغییرات خوبی تو این وزارت اتفاق بیافته و شرایط حداقل به دوره خاتمی برگرده.