توافقات ژنو ، مسیر بازگشت صنعت نفت و گاز کشور

بسم الله الرحمن الرحیم

پیرو مکاتبات گذشته اینجانب با محوریت تحولات اخیر در بخش نفت و گاز کشور، لازم دانستم به تأکید بر اهمیت توافقات ژنو و فرصت های ناشی از آن جهت بهبود بخش نفت و گاز کشور بپردازم. خوشبختانه دوره شش ماهه اول توافقات، فضایی را در بخش نفت و گاز کشور ایجاد نمود که مانع از سقوط هر چه بیشتر این صنعت مهم کشور گردید. امکان فروش نفت به شش واردکننده اصلی نفت خام ایران، کاهش تحریم های بخش پتروشیمی، لغو ممنوعیت بیمه نفتکش‌های ایرانی توسط اتحادیه اروپا، باز پس گیری 4.2 میلیارد دلار دارایی های مسدود شده ایران در شش ماهه اول، پیش بینی دریافت 2.8 میلیارد دلار دیگر در دوره تمدید 4 ماهه و از همه مهمتر عدم تصویب تحریم های بیشتر ، و کاهش آثار روانی تحریم از دستاوردهای مهمی است که کتمان اهمیت آن دور از انصاف است. در این راستا، تمدید 4 ماهه مذاکرات، بیانگر عزم دو طرف مذاکره جهت دستیابی به یک راه حل منطقی برای حل سوء تفاهم جامعه بین المللی در خصوص پرونده هسته ای ایران و رفع تحریم های بین المللی خواهد بود.
خوشبختانه با تغییر رویکرد در وزارت نفت به سبب فعالیت تیم با تجربه آقای زنگنه ، امروز فضای منطقی در مجموعه نفت کشور حاکم گردیده که افراد به جای برنامه ریزی فعالیت ها با محوریت دور زدن تحریم به دنبال بهبود فضای تجارت و ظرفیت تولید این صنعت مهم کشور هستند. امروز این نگاه در درون وزارت خانه منجر به کاهش ماجراجویی و ایده پردازی برخی آقایان جهت دور زدن تحریم ها در خصوص تجارت نفت، خرید کالاها و تجهیزات اساسی، و اجرای فعالیت های پیمانکاری گردیده است. فعالیت هایی که در دوره گذشته تنها منجر به افزایش تعداد تصمیم گیری های مخفیانه تا سطح پیمانکاران جزء گردید که امکان نظارت صحیح را حتی در سطوح بالای وزارت خانه مختل نمود. در واقع در چنین شرایطی بود که فسادها و رانت های مالی گسترده در قالب فعالیت افرادی نظیر بابک زنجانی شکل گرفت و مجموعه های نظامی همچون سپاه با توجه به سبقه خود، کوی سبقت را از بخش خصوصی در فعالیت های اجرایی این بخش گرفتند.
امروز دستیابی به توافقات اولیه با گروه 1+5 به مثابه سیگنالهایی برای بازارهای بین المللی مبنی بر پیش بینی رفع مشکلات ایران با کشورهای غربی و امکان ورود مجدد آنها به بازار بالقوه انرژی ایران بود. شاهد هستیم که بسیاری از شرکت های نفتی بین المللی برای بازگشت به بازار ایران به ویژه در بخش بالادستی اعلام امادگی نمودند. همچنین به تبع کاهش آثار روانی تحریم، بسیاری از فروشندگان کالاها و تجهیزات در اروپا دیگر نگران آثار منفی فعالیت های تجاری با ایران نیستند.
ایران به لحاظ دارا بودن منابع عظیم خدادادی در بخش نفت و گاز و موقعیت ژئوپولیک خود از حیث قرار گرفتن در دو منطقه انرژی خیز دریای خزر و خلیج فارس پتانسیل بسیار بالایی را جهت تبدیل شدن به بازیگر اول منطقه در موضوع انرژی دارد. مطمئناً بحران جنگ در عراق و سوریه و موضوع تروریسم در افغانستان در کنار بحران رابطه روسیه با غرب به جهت موضوع اوکراین، مجموعه دلایل سیاسی است که به اشتیاق غرب به جهت از سرگیری روابط با ایران در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی و بالاخص حوزه انرژی می افزاید.
بی شک بخش نفت و گاز ایران را می توان بزرگترین بخشی دانست که به واسطه عدم جذب سرمایه و تکنولوژی کافی، بیشترین لطمات را در طول ده سال گذشته بواسطه تحریم ها به خود دیده است. به همین علت، با توجه به شرایط ملی، منطقه ای و بین المللی، شاید بتوان چهار ماهه آتی را یک برهه کلیدی برای بخش نفت و گاز کشور برای بازیابی و برگشت به مسیر اعتلای خود دانست. در واقع بخش نفت و گاز ایران در این مقطع زمانی نیازمند اتخاذ سیاست گذاری های کوتاه مدت صحیح و بموقع در بخش بین الملل از یک طرف و از طرف دیگر برنامه ریزی های لازم جهت ایجاد تغییرات ساختاری لازم بمنظور افزایش امکان فعالیت بخش خصوصی می باشد. سیاست گذاری هایی که از طریق پیاده سازی آنها بتوان مقدمات لازم را برای جذب حداکثری مشارکت منطقه ای و بین المللی، بمنظور جذب سرمایه و تکنولوژی لازم برای ظرفیت سازی تولید و صادرات در بخش نفت و گاز کشور ایجاد نمود. مطمئناً پیگیری چنین رویه ای با مخالفت ها و کارشکنی های برخی افراد چه در بدنه وزارت نفت و چه خارج آن همراه خواهد بود. با این وجود، تلاش در این جهت مطمئناً موجب ارتقاء جایگاه ایران در حوزه انرژی، و به تبع آن افزایش قدرت چانه زنی ایران در موضوعات مختلف از جمله موضوع پرونده هسته ای خواهد گردید.